مدیریت بحران در هنگام و بعد از وقوع حوادث طبیعی٬ از جمله زلزله٬ یکی از مهمترین موضوعات است و در این گزارش به بررسی وضعیت توانایی استان در مدیرت بحران زلزله‌های بزرگ می‌پردازیم.
شمال خراسان از جمله مناطقی است که گسل‌های آن همواره فعال بوده و تا کنون چندین زلزله بزرگ را تجربه کرده است.
آخرین زلزله بزرگ این منطقه در 23 اردیبهشت سال 96 به وقوع پیوست و زلزله‌ای با قدرت 5.7 ریشتر٬ چندین روستا در اطراف بجنورد و بسیاری از مناطق شهری و سازه‌های تازه ساخته شده در شهرک گلستان این شهر را مورد آسیب جدی قرار داد.
نحوه رسیدگی و امداد زلزله‌زدگان و محصور شدگان در آوار٬ مهمترین بخش مدیریت بحران زلزله در اولین لحظات پس از وقوع آن است. بنا بر گفته کارشناسان٬ ساعات اولیه زلزله٬ ساعات طلایی نجات محبوسان در آوار است و اگر این زمان از دست برود٬ آمار تلفات زلزله به مراتب افزایش داشته و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن٬ غیر قابل جبران است. اما مدیریت بحران خراسان شمالی٬ برای این ساعات و حل مشکلات پس از وقوع زلزله در استان٬ در صورت وقوع زلزله‌ای بزرگ٬ چه آمادگی‌هایی دارد؟
نیرو و امکانات؛ شرط اول مدیریت بحران
منابع انسانی و امکانات مادی مهمترین داشته‌های مدیریت بحران در هنگام وقوع حوادث طبیعی است. به نظر می‌رسد خراسان شمالی علی‌رغم داشتن توان انسانی و نیروهای متخصص امدادی٬ در بحث امکانات مادی٬ ضعف‌هایی دارد.
مدیرکل بحران خراسان شمالی معتقد است: نردبان بلند هیدرولیکی آتش‌نشانی در استان وجود ندارد و در صورت وقوع حوادثی که نیاز به این نردبان باشد٬ مشکلاتی پیش خواهد آمد.
حسین عظیمی می‌افزاید: نیازهای استان در حوزه‌های مختلف مدیریت بحران شناسایی شده که ازجمله آن‌ها نردبان‌های هیدرولیکی و بالابر برای اطفای حریق است که بنابر مصوبات اخیر دولت٬ اعتبارات لازم برای تهیه آن برای مراکز استان و شهرهای بالای 200 هزار نفر پیش‌بینی شده است.
وی ادامه داد: ایجاد امکانات خدماتی لازم در پارک ها، سوله و سالن‌های ورزشی چند منظوره به عنوان جان‌پناه در مواقع بحرانی٬ از دیگر نیازهای استان است که اقدامات لازم در حال پیگیری است.
وی مهمترین نیاز استان برای ترابری و انتقال مصدومان در مواقع بحرانی را امکانات ریلی دانست و گفت: تامین این زیرساخت برای تسریع در روند اقدامات بسیار موثر است.
اطلاعی از تعداد اتوبوس آمبولانس‌های استان نداریم
یکی از شاخصه‌های مدیریت بحران در هنگام وقوع حوادث طبیعی٬ احصاء اطلاعات و آگاهی از داشته‌‌ها و توان مادی مجموعه استان است.
مدیرکل بحران خراسان شمالی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری سیمای استان٬ هنگامی که در برابر این سوال قرار می‌گیرد که چند اتوبوس آمبولانس در خراسان شمالی داریم٬ می‌گوید: آمار احصاء شده‌ای از این موضوع نداریم٬ اما می‌دانم که اتوبوس آمبولانس داریم.
وی افزود: در زمینه سردخانه‌های بیمارستانی نیز مشکلات و کمبودهایی داریم. مدیریت بحران٬ نیازهای فراتر از بضاعت موجود است و بر اساس پیش‌بینی‌های انجام گرفته در زمان بروز حوادث بحرانی در سطح وسیع از قبیل زلزله و سیل، استان های همجوار به عنوان استان معین وارد میدان می شوند.
تنها نکته امیدوار کننده
در میان تمام کمبودهای جدی استان خراسان شمالی در بحث مدیریت بحران در زمان وقوع زلزله٬ آگاهی مردم از زلزله‌های بزرگ و احتمال وقوع آن در این منطقه و بازسازی واحدهای روستایی و آسیب‌پذیر٬ تنها نکات امیدوار کننده مدیرت بحران استان است.
عظیمی در این زمینه اظهار داشت: 55 درصد روستاهای استان٬ مقاوم‌سازی شده‌اند که در زلزله اخیر استان آسیب‌های کمتری بر آنان وارد شد. هم‌چنین کلاس‌ها و همایش‌های آموزشی مختلفی در حوزه مدیریت بحران در استان تشکیل شده است و برگزاری کلاس‌های آموزشی با این هدف که در مواقع بحرانی شورای هماهنگی مدیریت بحران استان بایستی به عنوان یک تیم عمل کند، در دستور کار استان قرار دارد.
وی افزود: در حوزه‌های مختلف٬ انسجام خوب مدیریتی در استان وجود دارد و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، اداره کل راه و شهرسازی، سازمان های فنی و مهندسی و اداره کل پدافند غیرعامل هر یک وظایف ذاتی خود را انجام می‌دهند.
مدیرکل بحران خراسان شمالی خاطرنشان کرد: پیشگیری، ارزانترین راهکار برای مقابله با بلایای طبیعی است و با هدف وقوع حوادث و یا کاهش آثار زیان‌بار آن، سطح خطر پذیری جامعه را ارزیابی می‌کند و با مطالعات و اقدامات لازم٬ سطح آن را تا حد قابل قبولی کاهش می‌دهد. بر این اساس باید تاسیسات زیربنایی در محل مناسبی احداث شود و هم چنین در ساختمان سازی باید تمامی مقررات ملی ساختمان به کار گرفته شود.