هودی؛ لالایی مادران ترکمن خراسان شمالی برای ساختن هویت کودکان

به گزارش تابناک خراسان شمالی، «هودی» یک اثر ادبی و در زمره ادبیات شفاهی قوم ترکمن خراسان شمالی به شمار می‌رود که در زبان ترکمنی به لالایی گفته می‌شود. لالایی در میان اقوام ترکمن جزو فرهنگ، سنت و آداب آن‌ها بوده و از جایگاه خاصی در بین مردم برخوردار است. هودی که به عنوان میراث ناملموس در کشور به ثبت رسیده است، یک واژه مرکب است و از دو ماده "هو" و "دی" مشق شده است. هو به معنای خدا و دی فعل امر از مصدر گفتن، به معنی بگو است.

هودی هودی هودی هو هو دیالین من سنی (بگو و زمزمه کن نام خدا را که من تو را به خدا می‌سپارم.)

هودی به نوعی وصف سجایای خالق برای کودکان و به شکل پند و اندرز در قالب چهاربندی یا دوبیتی سروده شده و بسیار دلنشین است. اشعار این لالایی‌ها که از زمان‌های قدیم توسط زنان خوانده شده و به نسل کنونی رسیده، بیانگر تمامی آرزو‌های مادر برای فرزند خود است.

در لالایی مادران ترکمن، آنچه را که در داستان‌های کهن و سنتی آنان وجود دارد، با آرزو‌ها و خواسته‌های مادر در هم می‌آمیزد. در این لالایی‌ها از عمه‌ها، عموها، خاله‌ها و از برادران و خواهران نیز سخن به میان می‌آید و بدین ترتیب وابستگی و ارتباط معنوی خانواده با آنان آموزش داده می‌شود.

همچنین مادر از سجایای نیکوی پدران و مادران و اجداد آنان یاد می‌کند و خواسته‌های خود را و هر آنچه را که برای فرزندش نیکو می‌داند بر زبان می‌آورد. در این لالایی‌ها مادر از اسب و یراق و شجاعت و قهرمانی‌ها نیز سخن می‌گوید و بدین ترتیب او با این قبیل نغمه‌ها، خوشبختی را برای فرزند خود طلب می‌کند.

در مفاهیم هودی متوجه می‌شویم که مادر از خدا می‌خواهد فرزندش رشید و راستگو تربیت شود و به شکار رود و برایش افتخارآفرینی کند. شاید دیگر این آرزو‌ها با موقعیت فعلی جوامع سازگار نباشد، اما روشن می‌شود که با هودی و آرزو‌های قبل از خواب، کودکانشان را با خالق خوب و بد آشنا می‌کنند.

در حقیقت لالایی بخشی از تربیت آن‌ها را شکل می‌دهد. یکی از نکات قابل تأمل و توجه در بحث لالایی ترکمن این است که اکثر هودی‌ها با کلمه "الله" شروع می‌شوند که این امر موجب می‌شود تا توکل و تمسک به خداوند در ذهن کودک شکل بگیرد و در ادامه آینده‌های روشن و پر از امید و خوشبختی را برایش توصیف میکند و از ایستادگی در برابر مشکلات و... گفته می‌شود.

به همین منظور در عصر حاضر حفظ و پاسداری از متون و اشعار لالایی‌های اقوام، از حساسیت بالایی برخوردار است و لالایی، چون بخشی از زندگی ما را شکل می‌دهد باید موردتوجه قرار گیرد تا به فراموشی سپرده نشود.